Sipas deklaratave të kryetarit të Partisë Demokratike, Shqipëria ndodhet në gjendje emergjente.
Një politikan me një të kaluar të dyshimtë në historinë politike dhe ekonomike të vendit—i cili në shumicën e treguesve ekonomikë po vazhdon të pretendojë se vendi ndodhet në gjendje emergjente.
Përtej ç’do retorike politike, që deri diku është e kuptueshme për shkak të fushatës zgjedhore, z. Berisha duhet së pari të kuptojë vendin e tij, qytetarët dhe mbi të gjitha të ndryshojë ekipin ekonomik, sepse programi i 100 ditëve të para nuk ka as bazë ekonomike dhe as politike—përveç nëse bëhet fjalë thjesht për propagandë me qëllim tërheqjen e vëmendjes dhe konsumit të brendshëm partiak.
Le t’i marrim me radhë:
1. Gjatë mandateve të tij, eksportet u rritën me 320% dhe investimet e huaja me 300%!
Kur nis nga zeroja, çdo rritje duket astronomike, kështu që kjo nuk mund të shërbejë si bazë krahasimi apo dialogu, të paktën jo ashtu siç paraqitet. Nga një këndvështrim ekonomik, duket më shumë si shaka.
2. Eksportet e vendit gjatë viteve 2023-2024 u ulën me 32%.
Do të doja të dija ku e ka gjetur këtë shifër, sepse të dhënat zyrtare tregojnë të kundërtën. Gjithashtu, a bëhet fjalë për ulje në vlerë apo në volum? Kjo deklaratë duket më shumë si një fantazi.
3. Euro është kthyer në një monedhë toksike dhe është zhvlerësuar ndjeshëm kundrejt lekut.
Së pari, euro nuk është aspak një monedhë toksike. Sa për zhvlerësimin e saj, kjo varet nga politika monetare e Bankës Qendrore, shtrembërimi monetar dhe veçantia monetare e Shqipërisë, e cila ka hyrje valutore nga burime të ndryshme, të ligjshme dhe të paligjshme. Nëse do të flasim për “narco-euro”, atëherë le të flasim edhe për “narco-pound”.
Nga njëra anë, një kurs 1:1 mund të ketë avantazhet e tij, megjithëse personalisht nuk jam mbështetës i kësaj marrëdhënieje.
Gjithashtu, nuk është specifikuar periudha e matjes së zhvlerësimit—bëhet fjalë për bazë vjetore apo për një periudhë më të gjatë?
4. Prodhimi industrial është ulur gjatë 6 tremujorëve të fundit.
Më intereson të di si është llogaritur kjo, sepse të dhënat zyrtare tregojnë të kundërtën. Gjithashtu, për cilën industri po flasim saktësisht? Nuk mund të hidhet një deklaratë e tillë pa specifika. Cilat produkte industriale prodhon Shqipëria? Le t’i rendisë dikush! Për rrjedhojë, ky pretendim nuk qëndron. Po ashtu, PD mund të na thotë cili është kapaciteti potencial prodhues i vendit?
5. Ekonomia shqiptare mbështetet në sektorin e ndërtimit.
Ky pohim është pjesërisht i saktë, por sektori i ndërtimit nuk ka një ndikim të madh në performancën e ekonomisë, sepse financohet kryesisht nga burime të pasigurta të të ardhurave.
Nga ana tjetër, bankat nuk janë të gatshme të investojnë në këtë sektor, pasi janë “djegur” në të kaluarën—sidomos gjatë periudhës 2009-2014, veçanërisht 2009-2012, kur kriza në ndërtim krijoi probleme të mëdha ekonomike dhe ligjore për qytetarët.
6. Rritja e ndihmës minimale ekonomike në 200 euro.
Nuk do të ndalem në faktin që ende flasim për euro në një vend ku monedha zyrtare është leku. Megjithatë, ndihma ekonomike nuk përbën një barrë të madhe për buxhetin, sepse nuk është mujore. Një reformë e mirë e sistemit të përfituesve do të ishte më efikase, pasi do të çlironte fonde shtesë.
7. Kontributet e sigurimeve shoqërore.
Dihet që shumë biznese paguajnë sigurime mbi pagën minimale, ndërsa pjesën tjetër e japin në të zezë. Po ashtu, shumë kompani nuk deklarojnë të gjithë punonjësit. Përjashtim bëjnë zakonisht bizneset e mëdha.
8. Paga minimale do të rritet në 500 euro.
Kjo është një nismë e mirë, por për momentin është një ëndërr e parealizueshme për ekonominë shqiptare. Përveçse PD nuk do të qeverisë vendin, kjo çështje varet nga të gjithë aktorët ekonomikë dhe kapitali mbi të cilin mbështetet ekonomia.
9. Tërheqja e emigrantëve për t’u rikthyer në Shqipëri me një përjashtim tatimor 5-vjeçar.
Kjo nuk është ide e re, por një version i politikave ekzistuese. Pyetja është: si do t’i bindin emigrantët apo investitorët të rikthehen? Çfarë garancish do t’u ofrohen?
10. Rritja e popullsisë përmes mbështetjes së lindjeve dhe rikthimit të emigrantëve.
Më intereson të di si do të realizohet kjo! Riprodhimi ka disa kushte biologjike, dhe nuk e kuptoj si mund të bëhet pjesë e një programi politik. Nëse kjo do të ndodhë, do të jetë një mrekulli e vërtetë.
11. Lufta kundër ekonomisë informale.
Këtu jam plotësisht dakord, por mungojnë dy elemente kyçe: si do të realizohet dhe çfarë do të ndodhë me evazionin fiskal? Sepse këto janë dy çështje të ndryshme. Më intereson të di metodën!
Në të gjitha këto premtime, mungon një pjesë thelbësore e enigmës: buxheti. A është llogaritur ndikimi në buxhetin dhe borxhin e vendit? A është kuptuar çfarë pasojash do të ketë dhe si do të përballohen? Dyshoj që është bërë ky vlerësim.
Është e trishtueshme, për të mos thënë irrituese, të shohësh të shpallen gjëra të tilla si pjesë e një programi ekonomik të një partie politike që pretendon të jetë opozitë vetëm sepse mungojnë alternativa më të mëdha.
Është e papranueshme të nënvlerësohet dhe fyhet inteligjenca e qytetarëve shqiptarë, kudo që ndodhen, përmes manipulimeve dhe mashtrimeve të tilla—sidomos nga një parti që ka qeverisur vendin më parë.
Amatorizëm? Jo! Përpjekje për të impresionuar? Ndoshta për ata që nuk dinë më mirë.
Por, pas kaq vitesh pa nxjerrë mësime dhe pa dëgjuar shoqërinë, nuk mund të ketë rezultat. “Unë” duhej të ishte zëvendësuar me “ne” dhe “lideri” me “shoqërinë”.
Fat të mirë PD—por me këtë qasje, nuk shoh as këtë të fundit në horizont.
Les Miserables
@NewsIn.Al
