“Zoti ka vdekur!”
– Friedrich Nietzsche (1844 – 1900)
Në fakt, Nietzsche nuk e tha kurrë vetë këtë frazë të famshme. Përmendet nga dy protagonistë në tekstet e tij, fillimisht njëri i quajtur i çmenduri dhe më vonë një tjetër, Zarathustra.
Megjithatë, Nietzsche e pranoi këtë frazë. “Zoti është i vdekur” shpesh karakterizohet si një deklaratë ateizmi. Por kjo nuk është kështu, edhe pse vetë Nietzsche ishte ateist. Fjala “i vdekur” përdoret në mënyrë metaforike dhe do të thotë që besimi në Zot është zbehur. Zoti është humbur si qendra e jetës dhe burimi i vlerave.
“A nuk keni dëgjuar për atë të çmendurin që mbante një fanar të ndezur në mes të ditës dhe vraponte nëpër sheshin e tregut duke bërtitur pa pushim: ‘Po i drejtohem Zotit!'” Po i drejtohem Zotit!” – Por, meqenëse shumë nga të pranishmit nuk besonin në Zot, shpërthyen të qeshura të forta. “A u humb?” pyeti dikush. A e humbi rrugën si një fëmijë i vogël? tha dikush tjetër. Apo po fshihet? A ka frikë nga ne? A hipi në anije? A emigroi? – Kjo është ajo që thanë dhe qeshën.
I çmenduri u hodh mes tyre dhe i shpoi me shikimin e tij. “Ku është Zoti?” bërtiti. “Do ta tregoj unë!” Ne e vramë atë – unë dhe ti! Ne të gjithë jemi vrasësit e tij! Por si e bëmë këtë? Si arritëm ta zbraznim detin? Kush na dha sfungjerin për të fshirë të gjithë horizontin? Çfarë bëmë kur premë zinxhirin që lidh këtë tokë me diellin e saj? Ku po shkon ajo tani? Mbrapa, anët, përpara, të gjitha anët? A ka ende ngritje dhe rënie? A nuk po endemi në një boshllëk të pafund? A nuk e ndiejmë frymëmarrjen e hapësirës boshe? A nuk po bëhet më ftohtë? A nuk vjen nata, gjithmonë nata mbi ne? A nuk duhet t’i ndezim dritat në mesditë? A nuk dëgjojmë ende asgjë nga zhurma e bërë nga varrmihësit që varrosin Zotin? A nuk nuhasim ende asgjë nga dekompozimi hyjnor? Dhe perënditë shpërbëhen! Zoti ka vdekur! Zoti mbetet i vdekur! E vramë edhe atë! Si mund ta ngushëllojmë veten ne, vrasësit e vrasësve? Nën thikën tonë, ai derdhi gjak nga ajo që ishte më e shenjta dhe më e fuqishmja që bota kishte pasur ndonjëherë – kush do të na pastrojë nga ky gjak? Çfarë uji mund të na lajë? Çfarë shlyerjesh, çfarë lojërash të shenjta duhet të shpikim? A nuk është madhësia e këtij akti shumë e madhe për ne? A nuk duhet të bëhemi edhe ne perëndi vetëm për t’u dukur të denjë për të? Nuk ka pasur kurrë një vepër më të madhe – dhe kushdo që lind pas nesh do t’i përkasë, falë kësaj vepre, një historie superiore ndaj çdo historie që ka ekzistuar deri më tani! “Këtu i çmenduri hesht dhe i shikoi përsëri dëgjuesit e tij – dhe të gjithë mbetën pa fjalë dhe e shikuan me habi.”
F. NIETZE: ‘DIJE E GËZUESHME’, fragment nga paragrafi 125
Shprehje Filozofike
@NewsIn. Al
